Wirus HPV, czyli wirus brodawczaka ludzkiego, to jeden z najczęściej występujących wirusów przenoszonych drogą płciową. Zakażenie tym wirusem może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, w tym do raka szyjki macicy. Właściwa wiedza i świadomość na temat wirusa HPV są kluczowe w profilaktyce oraz wczesnym wykrywaniu potencjalnych zagrożeń. Dzięki edukacji na temat HPV oraz regularnym badaniom ginekologicznym można skutecznie zmniejszyć ryzyko zachorowania.
Istnieje prawie 200 typów wirusa HPV, z których większość jest nieszkodliwa, ale niektóre mogą prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, takich jak brodawki narządów płciowych czy nawet nowotwory, w tym raka szyjki macicy, sromu, odbytu i prącia ale też połowa przypadków raków głowy i szyi (np. jamy ustnej, gardła, krtani, migdałków). Tylko niektóre typy wirusa HPV są wysokiej onkogenności (High Risk HPV; HR HPV) w zakresie narządów płciowych. Uznaje się, że przetrwałe, utrzymujące się zakażenie którymś z 14 typów HR HPV: 16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59, 66, 68 może powodować raka.
Jak dochodzi do zakażenia?
Do zakażenia wirusem HPV dochodzi głównie przez kontakt seksualny, w tym przez stosunek pochwowy, analny i oralny. Warto zaznaczyć, że zakażenie może wystąpić nawet w przypadku braku pełnego kontaktu seksualnego – wirus HPV przenosi się również przez kontakt skórny w okolicach narządów płciowych.
Objawy zakażenia HPV
Objawy mogą się pojawić po kilku tygodniach do 6 miesięcy od zakażenia (np. w postaci kłykcin kończystych, które są wynikiem zakażenia HPV typ 6 i 11). Większość zakażeń HPV przebiega bezobjawowo i ustępuje samoistnie w ciągu 1-3 lat, nie powodując żadnych problemów zdrowotnych. Jednak w niektórych przypadkach wirus może prowadzić do powstania zmian przednowotworowych, które mogą być podłożem do powstania raka. U kobiet rak szyjki macicy jest najczęściej związany z przewlekłym zakażeniem HR HPV (głównie 16 i 18).
Profilaktyka i leczenie
Najskuteczniejszym sposobem zapobiegania zakażeniu wirusem HPV jest całkowita abstynencja seksualna, co jednak nie jest zbyt atrakcyjną profilaktyką. Kolejnym, najskuteczniejszym sposobem jest szczepienie. Szczepionki przeciwko HPV są dostępne i skutecznie chronią przed najgroźniejszymi typami wirusa. Zaleca się, aby szczepienie odbywało się w młodym wieku, przed rozpoczęciem aktywności seksualnej, ale można przyjąć szczepienie w każdym wieku. W Polsce szczepienie to jest zalecane zarówno dla dziewcząt, jak i chłopców w wieku 9-14 lat.
Regularne badania cytologiczne (zalecana cytologia na podłożu płynnym, LBC) są kluczowym elementem profilaktyki raka szyjki macicy u kobiet. Pozwalają na wczesne wykrycie zmian przednowotworowych, co znacznie zwiększa szanse na skuteczne leczenie i pierwotną profilaktykę raka.
W przypadku obecności brodawek narządów płciowych, leczenie polega na ich usunięciu przy użyciu różnych metod, takich jak krioterapia, laseroterapia czy preparaty chemiczne. Należy jednak pamiętać, że usunięcie brodawek nie eliminuje samego wirusa ze skóry.
Kto jest najbardziej narażony na zakażenie wirusem HPV?
Chociaż każdy może zarazić się HPV, istnieje kilka czynników, które zwiększają ryzyko:
- Wczesna inicjacja seksualna: Im wcześniej rozpoczyna się życie seksualne, tym większe ryzyko zakażenia wirusem HPV.
- Wielu partnerów seksualnych: Im więcej partnerów seksualnych ma dana osoba, tym większe prawdopodobieństwo zakażenia.
- Niska odporność: Osoby z osłabionym układem odpornościowym (np. z powodu HIV, chemioterapii) są bardziej podatne na zakażenie HPV i konsekwencje w postaci zmian nowotworowych.
- Palenie tytoniu: Palenie papierosów może osłabić układ odpornościowy i zwiększyć ryzyko rozwoju raka szyjki macicy u kobiet zakażonych HPV.
- Zakażenia przenoszone drogą płciową: Obecność innych infekcji przenoszonych drogą płciową może zwiększyć ryzyko zakażenia HPV.
Podsumowanie
HPV to powszechny wirus, może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, ale dzięki odpowiedniej profilaktyce i regularnym badaniom, ryzyko powikłań można znacznie zmniejszyć. Edukacja seksualna, szczepienia oraz regularne badania przesiewowe to kluczowe elementy w walce z konsekwencjami zakażeń HPV.
Pigułka wiedzy – co musisz wiedzieć o wirusie?
- HPV to POWSZECHNY wirus, brodawczaka ludzkiego, a nie rak.
- Nie leczy się wirusa a jedynie skutki zakażenia.
- Przed problemami związanymi z obecnością wirusa HPV najbardziej uchronią Cię badania profilaktyczne i szczepienia.
- Wirus HPV dzieli się na niskoonkogeny powodujący łagodne, ale wysoce zakaźne kłykciny kończyste, czyli brodawki oraz wysokoonkogeny (HR HPV), mogący być powodem raka w zakresie nabłonka płaskiego (np. narządy płciowe, odbyt, głowa i szyja).
- Przenoszony jest głównie drogą płciową poprzez seks pochwowy, analny, oralny, petting czy wspólna masturbacja.
- Jego transmisja może odbywać się także przez skórę np. wyjątkowo także podczas korzystania z toalet publicznych czy basenów, jak również przy kontakcie z zakażonym miejscem na skórze oraz poprzez bezpośredni kontakt ze śliną nosiciela wirusa.
- Nasz układ odpornościowy może sam poradzić sobie z zakażeniem, ale może ono przejść w stan przewlekły, który spowoduje dysplazję komórek co w konsekwencji może doprowadzić do rozwoju nowotworu.
- Wirus HPV jest w równym stopniu zagrożeniem dla KOBIETY jak i MĘŻCZYZN. Kontakt z wirusem w ciągu życia ma 50 – 80% ludzi.
- Dodatni wynik badania w kierunku HPV nie musi oznaczać końca życia seksualnego.
- Wykrycie wirusa w organizmie nie jest przeciwwskazaniem do zaszczepienia się przeciwko HPV.
Pigułka wiedzy – co musisz wiedzieć o szczepionce?
- Nie ma leku przeciwko wirusowi HPV, dlatego szczepienia to kluczowy element profilaktyki.
- Wykryto prawie 200 typów wirusa HPV. Przed częścią z nich możemy się uchronić poprzez szczepienia.
- Szczepienie przeciwko HPV stanowi profilaktykę raka szyjki macicy, znacznej części przypadków raka pochwy, sromu, odbytu i połowy przypadków raka głowy i szyi.
- Szczepionka przeciw HPV chroni przed zakażeniem wirusem oraz zapobiega chorobom nowotworowym powstałym na podłożu wirusa, także zmianom nienowotworowym.
- Wirus HPV może „oszukać” nasz układ immunologiczny i zablokować mechanizmy naprawcze. Antygenów zawartych w szczepionce nie da się oszukać, gdyż silniej reagują na zakażenia, więc ich skuteczność w walce z wirusem jest większa.
- Na rynku dostępna jest najnowsza szczepionka GARDASIL-9, która jest rekomendowana.
- Walentność, to liczba typów wirusa, z którą może poradzić sobie szczepionka. Szczepionka 2-walentna Cervarix, zawiera materiał dwóch typów wirusa a szczepionka 9-walentna Gardasil 9, zawiera materiał 9 typów wirusa.
- Szczepionki przeciwko HPV są bezpieczne dla organizmu, co zostało potwierdzone przez Światową Organizację Zdrowia (WHO).
- Łagodne skutki uboczne mogące wystąpić po szczepieniu to: ból głowy, zmęczenie, nudności, bolesność w miejscu iniekcji.
- Żadna szczepionka nie chroni przed wszystkimi odmianami HPV.
- Dostępne na rynku szczepionki redukują ryzyko przetrwałego zakażenia najbardziej onkogennymi typami HPV.
Łącząc naszą wiedzę i doświadczenie w TERPIE proponujemy szczepienie Gardasil 9.
Zasady szczepień w gabinecie TERPA:
- Szczepienie poprzedzone jest kwalifikacją dokonywaną przez dr Ewę Baszak-Radomańską (w godzinach przyjęć Pani Doktor): bez chorób infekcyjnych i innych szczepień w ciągu 3 ostatnich tygodni.
- Po miesiączce, w I fazie cyklu (jeśli kobieta nie przyjmuje antykoncepcji hormonalnej albo nie ma wkładki).
- Przy I dawce szczepienia sprzedajemy szczepionki na cały kurs szczepienia, przechowujemy do zaszczepienia kolejnymi dawkami, czyli 2 szczepionki do 14 urodzin, 3 szczepionki bez względu na wiek. Koszt 1 szczepionki 550 zł.
- Nie ma konieczności wcześniejszej rezerwacji wizyty, jednakże warto uprzedzić, kiedy
i o której chciałoby się zrealizować szczepienie (mail: gabinety@terpa.eu) - Szczepimy kobiety i mężczyzn, od 15 do 115 roku życia (w wieku 9-14 lat można zaszczepić się bezpłatnie w innych ośrodkach prowadzących szczepienia dzieci zgodnie
z kalendarzem szczepień). - Nie ma konieczności wykonywania przed szczepieniem badania w kierunku HR HPV (14 onkogennych typów wirusa).
Artykuł nie stanowi porady medycznej. Jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości lub pytania, umów się na wizytę u ginekologa, aby omówić i zaplanować odpowiednie działania profilaktyczne.
Zadbaj o siebie – Rejestracja online
Autor: dr n. med. Ewa Baszak-Radomańska, mgr Izabela Jańta
